Johan Cruijff

Hendrik Johannes Cruijff werd op 25 april 1947 geboren in de Linnaeusstraat in Amsterdam. De baby zou uitgroeien tot de beste voetballer aller tijden van Nederland. Hij werd uitgeroepen tot de beste voetballer van Europa van de 20e eeuw.

Johan groeide op tegenover het toenmalige Ajax-thuisstadion De Meer. Na de dood van zijn vader in 1959 verhuisde het gezin naar de straat die we allemaal zo goed kenden, in Betondorp.

Pas na zijn huwelijk in 1968 verliet “Jopie” (alleen zijn naaste familie en vrienden) het ouderlijk huis.

Johan trouwde met de dochter van een van de bekendste zakenmannen van Amsterdam, Cor Coster.

Op 2 december 1968 trouwde hij met Danny Coster. Ze kregen drie kinderen: Chantal, Susila en Jordi, die voetballer en coach werd. Johan en Danny zijn nog steeds getrouwd.

De achternaam: Cruijff Cruijff, Cruif, Cruiff, Cruyf, Cruijf

Omdat Cruijff de achternaam van zijn vader was, werd die ook zijn naam. Maar omdat de “ij” in sommige landen wat lastiger uit te spreken is, wordt vaak de letter y gebruikt.

De Ajax-jaren

Johan kwam in 1957 op 10-jarige leeftijd bij Ajax. Op 17-jarige leeftijd maakte hij zijn debuut in het eerste elftal; mensen herkenden meteen zijn spelinzicht en zijn scherpe analyses.

Voor mij persoonlijk veranderde alles vanaf de dag dat ik Johan voor het eerst op het veld zag; ik dacht: mijn god, wat is hij mager. Ik hoop dat zijn benen niet breken, en dat "haar", Johan was de eerste langharige voetballer van Nederland.

Dat ging natuurlijk allemaal de mist in toen ik hem zag spelen. Zo noemen we dat nou eenmaal wat voetballers doen, maar bij Johan was het anders; hij 'speelde' echt met de bal én zijn tegenstanders.

Hij passeerde drie mannen door de bal hoog boven zijn hoofd te houden en deze vervolgens met volle snelheid over de ene na de andere speler heen te koppen.

Hij tilde de bal achter zich op met zijn voeten en tikte hem over zichzelf en zijn tegenstander heen. Zijn vermogen om van nul naar dertig te gaan was verbluffend.

Hij had nog maar een paar wedstrijden gespeeld voordat hij werd gevraagd om zich bij het nationale team aan te sluiten. Zijn intrede in de voetbalwereld veranderde mijn kijk op het spel.

Tot dan toe was ik meer geïnteresseerd in het spelen van de wedstrijd dan in het kijken ernaar op tv. Vanaf dat moment zorgde ik ervoor dat ik op zondagavond om zeven uur voor de buis zat. Ik vroeg mijn vader: speelt Cruijff? Speelt hij?

Cruijff was een aanvaller, een linksbuiten om precies te zijn, maar hij voelde zich niet beperkt door zijn positie op het veld. Het duurde niet lang voordat hij overal was, de leiding nam over het team, hen aanspoorde en de tegenstander tot waanzin dreef.

Johan en Ajax wonnen samen zes landskampioenschappen en vier nationale bekers. Hij maakte deel uit van het succesvolste team dat Nederland ooit heeft voortgebracht.

Ze wonnen drie keer op rij de Champions League en één keer het WK voor clubteams.

Hij werd in 1971, 1973 en 1974 verkozen tot Europees Speler van het Jaar.

In zijn beginjaren droeg hij rugnummer negen, wat later werd veranderd in het legendarische nummer 14.

Ajax gebruikt dat nummer niet meer, 13 is prima en 15 mag ook, maar 14 is van Johan, dat nummer zal nooit meer iemand dragen.

De jaren van Barcelona

Cruijff verhuisde naar Barcelona, wij konden het niet geloven, Amsterdam was verwoest en wij voelden ons verraden.

Overplaatsingen kwamen destijds niet zo vaak voor als nu, en voor een icoon als Johan was het dan ook een behoorlijke schok om zijn stad en land te verlaten.

Barcelona betaalde Ajax zes miljoen voor zijn sterspeler, de eerste keer dat een Nederlands team meer dan een miljoen voor een speler betaalde. Cruijff speelde vier jaar bij Barcelona en leidde die club naar grote hoogten.

Natuurlijk was het niet alleen Johan die het deed; Ajax en Nederland hadden ook een trainer genaamd Rinus Michels. Rinus was het jaar ervoor naar Barcelona verhuisd en het was op zijn aanraden dat ze Johan naar Barcelona haalden.

De gelijknamige stad is de hoofdstad van Catalonië, een regio in het noordoosten van Spanje. De stad heeft een eigen taal en cultuur en wil graag onafhankelijk worden van Madrid.

Dat waren nog de dagen dat Franco, een tijdgenoot van Adolf Hitler, de scepter zwaaide in Spanje. De Catalanen haatten hem omdat ze onder zijn bewind hun eigen taal niet mochten spreken of op welke manier dan ook uiting mochten geven aan hun cultuur.

De club Barca van Johan en Rinus werd een politiek instrument in de handen van haar aanhangers en eigenlijk van de gehele Catalaanse bevolking.

Voor het eerst in 15 jaar kon Barcelona Real Madrid verslaan en de titel winnen. Johan werd El Salvador (de redder) genoemd. In dat seizoen versloegen ze Real Madrid in Madrid met 5-0.

Johan zou in totaal zes jaar bij Barça blijven. Daarna vond hij het welletjes; hij kreeg een afscheidswedstrijd van Ajax, die ze met 8-0 verloren van Bayern München.

Cruijff ging aan de slag als ondernemer, maar ontdekte dat dat niet zijn grootste talent was; hij vertrouwde de verkeerde mensen en ze namen hem in de maling. Hij zag zich gedwongen om weer te doen waar hij het beste in was: voetballen.

De Amerikaanse jaren

Rinus Michels verliet Barcelona en vertrok naar de Verenigde Staten. Hij werd coach van de Los Angeles Aztecs.

Rinus wilde Cruijff in zijn team hebben, en Cruijff gaf gehoor aan de oproep. Hij bleef een seizoen in LA en stapte vervolgens over naar de Washington Diplomats.

Johan bracht twee seizoenen (1979 en 1980) door in Amerika en werd daardoor twee keer op rij verkozen tot America's Football Player of the Year.

Ajax weer

Cruijff ging terug naar Ajax, zijn eerste liefde.

Amerika was financieel geweldig, maar qua voetbal kon Johan niet tippen aan Europa. Cruijff en Ajax wonnen de daaropvolgende jaren zowel het kampioenschap als de nationale beker.

Cruijff was aan het einde van zijn 2-jarig contract 36 jaar oud en was het afgelopen seizoen behoorlijk vaak geblesseerd geweest.

Ajax wilde zijn contract niet verlengen, men vreesde dat hij het niet zou halen.

De Feyenoord-jaren

Cruijff was woest!

Tegenwoordig heeft Nederland twee grote voetbalsteden: Amsterdam en Rotterdam. Rotterdam is een stad die haar naam ontleent aan de rivier de Rotter waaraan ze ligt.

Ik geloof dat het Engelse woord "rotter" van Nederlandse oorsprong is en verwijst naar de inwoners van Rotterdam. (Dat klopt natuurlijk niet, maar in de geest van voetbal en competitie is het volkomen logisch.) Iowa.

Feyenoord en Rotterdam zijn de grootste rivalen in het Nederlandse voetbal.

Zoals ik al zei, Cruijff had het gevoel dat hij iets te bewijzen had! Net als bij Ajax, deed hij dat ook bij Feyenoord: hij won opnieuw de dubbel, de beker én het kampioenschap voor zijn team en werd uitgeroepen tot Nederlands voetballer van het jaar. Het zou zijn laatste zijn.

De jaren als internationaal

Johan Cruijff had een hoog scoregemiddelde, hij speelde niet altijd voor het Nederlands elftal, slechts 48 keer, maar in die 48 wedstrijden scoorde hij wel 33 doelpunten.

Hij fungeerde 34 wedstrijden als aanvoerder. Cruijff hield niet van onnodige risico's; hij lette goed op zijn lichaam en vermeed blessures zoveel mogelijk.

Als hij het niet nodig vond, speelde hij niet; hij weigerde bijvoorbeeld oefenwedstrijden te spelen en speelde ook niet tegen dwergteams als Andorra of Luxemburg.

Hij was aanvoerder op het WK van 1974 en de beste speler van het toernooi. Nederland verloor de finale van gastland Duitsland. Cruijff speelde niet goed.

Een Duitse journalist had foto's van hem en het team gemaakt bij het zwembad van het hotel, in het gezelschap van naakte meisjes.

Zoals ze zeggen: in de liefde, voetbal en oorlog is alles geoorloofd. Duitslands favoriete roddelblad Bild had dit opgezet om het Nederlandse elftal in diskrediet te brengen en hen te pakken.

Nederland had de wedstrijd moeten winnen omdat zij de betere ploeg waren, maar de Duitsers slaagden in hun opzet en werden officieel wereldkampioen.

1978 Argentinië

Opnieuw verloren we de finale tegen het gastland. Opnieuw was het het WK, en Nederland werd tweede.

De schuld werd gelegd bij Johan Cruijff, die ervoor had gekozen thuis te blijven. Toen hem gevraagd werd waarom hij niet ging, antwoordde hij: "Hij had er geen zin in."

Het was als een zwarte bladzijde in wat verder als een perfecte carrière werd gezien. Pas 30 jaar later kwam de waarheid eindelijk aan het licht.

Meerdere schutters hielden de familie Cruijff gegijzeld in hun huis; ze wilden Johan ontvoeren.

Gelukkig mislukte hun poging, maar hij koos ervoor om bij zijn familie te blijven.

Cruijff als coach

Johan had het in zich om een topcoach te worden; met hem aan het roer werd dat verwacht.

Nederland zou bij het volgende WK niet meer tweede worden.

Het mocht niet zo zijn; hij trainde alleen zijn favoriete teams, Ajax en Barcelona. Vooral zijn tijd bij Barça was zeer succesvol.

Het Catalanen team

In Catalonië wordt Johan Cruijff nog steeds als een held beschouwd. De mensen zijn dol op hem; iedereen kent zijn naam.

Hij woonde in Barcelona en huurde een appartement vlakbij het Vondelpark in Amsterdam. Mensen gaan er vanuit dat zijn adres geheim is gebleven vanwege wat er gebeurde toen hij en zijn familie gegijzeld en bijna ontvoerd werden.

Natuurlijk wisten heel wat mensen waar hij woonde, hij was niet iemand die onopgemerkt rondliep.

In 2009 werd Johan gevraagd of hij coach wilde worden van het Catalaanse (nationale) team. Officieel heeft Catalonië natuurlijk geen nationaal team, omdat het deel uitmaakt van Spanje.

Niettemin heeft Catalonië een team met spelers die hun roots in Catalonië hebben. Het speelde zijn eerste wedstrijd in 1912 tegen Frankrijk.

Het team zou maar één of twee wedstrijden per jaar spelen. Cruijff zag er de humor van in en stemde toe.

En raad eens wat er gebeurde? Zoals Cruijff betaamde, werden beide wedstrijden onder zijn leiding gewonnen. Argentinië werd met 4-2 verslagen en Honduras met 4-0.

Overige activiteiten

Cruijff was geen man om stil te zitten. Toch waagde hij zich aan het zakenleven, maar dat lukte hem niet zo goed; hij stapte in varkens, voetbalschoenen en verscheen regelmatig op tv om internationale of EK-wedstrijden te becommentariëren.

Johan was kortaf; hij draaide er niet omheen. PSV Eindhoven, de op één na beste ploeg van het land, klaagde over hem. Johan besloot dat het de moeite niet waard was en nam ontslag.

Hij schreef columns in het dagblad The Telegraph, het grootste en meest oppervlakkige dagblad van Nederland.

Een vriend schreef ze in zijn naam; Cruijff zorgde voor het materiaal, de inzichten en het commentaar via de telefoon.

Johan vervulde de rol van adviseur bij zowel Ajax als Barcelona.

De KNVB vereerde hem tot ridder. Barcelona eerde hem met de titel van erevoorzitter toen er echter een nieuwe voorzitter werd gekozen die nog een appeltje te schillen had met Cruijff.

Hij besloot dat er in de statuten van voetbalclub Barcelona zoiets bestond als een erevoorzitter. Cruijff gaf de volgende dag alles terug wat ze hem hadden gegeven als symbool van zijn erevoorzitterschap.

Cruijff weigerde commentaar te geven op het incident. Sommigen zeggen dat dit hem extra motiveerde om de positie van bondscoach van Catalonië te accepteren.

Johan Cruijff was ook erelid van Ajax; tot die tijd viel die eer niet veel mensen ten deel. Zijn oud-ploeggenoot Sjaak Swart, Meneer Ajax, kreeg die pas onlangs.

Uitroepen van Johan Cruijff

Johan Cruijff was beroemd om zijn uitspraken; er zijn hele websites aan gewijd.

De bal is rond, dat is het. Voor zover ik weet is het geen voetbalidioom dat van Cruijff afkomstig is, maar hij is wel verantwoordelijk voor de Spaanse versie ervan, "la pelota Esta Redonda".

Het betekent dat het sterkste team niet altijd wint. Een andere is: "Als wij de bal bezitten, kan de tegenstander niet scoren", "Je kunt niet winnen als je de bal niet bezit", "Als je wilt scoren, moet je schieten", zijn nog een paar online uitspraken die uit de mond van Cruijff komen.

Hier is nog een Spaanse versie die hem wordt toegeschreven: "en un momento dado". Het woord dado wordt in het gewone Spaans niet gebruikt; het heeft te maken met goddelijke daden.

In Barcelona werd hij vaak El Salvador, de verlosser, genoemd. Deze uitroep heeft er mogelijk toe bijgedragen dat hij deze godslasterlijke titel kreeg.

Een bekende Nederlandse uitspraak van hem is: "Scoor je één doelpunt meer dan de ploeg waarmee je hebt gewonnen?" "Elk nadeel heb zijn voordeel", is er nog een die aan Johan wordt toegeschreven.

Cruijff als weldoener

Johan richtte de Cruijf Foundation op, die geld inzamelt voor kansarme kinderen wereldwijd. Hij vertelde zijn donateurs ook wat er met het geld gebeurt en waar het naartoe gaat.

Er worden zogenaamde Cruijffcourts en voetbalvelden aangelegd, waar kinderen veilig kunnen trainen en leren voetballen of basketballen.

Er is toezicht op de rechtbanken, dus is het erg veilig. De kinderen hebben ook wel wat anders te doen dan op straat rondhangen en in de problemen komen.

Jaarlijks organiseert de stichting de Cruijff Foundation Cup.

Johan Cruijff Dood

Johan Cruijff overleed op 24 maart 2016. Hij stierf op 68-jarige leeftijd in Barcelona, Spanje, na een strijd tegen longkanker.

De dood van Johan Cruijff was een groot verdriet voor voetbalfans over de hele wereld, aangezien zijn bijdrage aan de sport veel verder reikte dan alleen zijn actieve carrière als speler.

Hij liet een blijvende erfenis na, niet alleen als voetballer maar ook als voorvechter van positieve verandering in de sport.

Zijn impact op de voetbalfilosofie en zijn inzet voor de ontwikkeling van jong talent vormen nog steeds een inspiratiebron voor toekomstige generaties spelers en coaches.

Conclusie

In de dertig jaar dat Johan Cruijff voetbalde of teams trainde, heeft hij 64 prijzen gewonnen, gemiddeld twee per jaar.

Cruijff was gek op sigaretten, totdat hij een hartaanval kreeg. Dat was het voor hem. Een hele tijd daarna werd hij zelfs vanaf de zijlijn gezien als coach met een lolly in zijn mond.

Hij deed ook mee aan een antirookreclame.