Als je bang bent om je te verstoppen, bij voorkeur achter iets, is een muur een prima plek om je achter te verschuilen; ondergronds is nog beter, maar het is makkelijker om iets boven de grond te bouwen dan ondergronds te graven. In de middeleeuwen, toen mensen bang werden voor hun verre of minder verre buren, bouwden ze muren rond hun steden. Artillerie maakte daar een einde aan; toen kanonnen steeds krachtiger werden, hadden muren weinig nut meer. Muren hielden natuurlijk niet alleen legers, maar ook dieven en criminelen buiten.
Vroeger, en tot op zekere hoogte nog steeds, kwam de vijand over land en als je het ongeluk had aan de kust te wonen, ook vanuit de zee. Tegenwoordig komt het eerst uit de lucht. Hitler, de man die het bombarderen van steden uitvond, werd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog verguisd omdat hij burgerdoelen bombardeerde, maar het duurde niet lang voordat de Amerikanen het perfectioneerden. Maar in de middeleeuwen was de beste verdediging destijds een muur. Daar was iedereen het toen over eens. Je kon degenen die je wilde binnenlaten en degenen die je niet wilde buitenhouden. Amsterdam was een handelsstad en dacht dat er niet veel vijanden waren. 
Daarom stelden ze de bouw van de muur een hele tijd uit.
De eerste steen werd gelegd in 1482 en twaalf jaar later was de muur voltooid. De stad was nu verdedigbaar en had vijf toegangspunten, namelijk:
– de Haarlemmerpoort
– De vaste poort
– de Sint-Antoniuspoort
– de Heiligewegpoort
– de Korsjespoort
De muur was twee meter dik en meer dan vijf meter hoog. Hij werd nooit op de proef gesteld; Amsterdam heeft zich door de geschiedenis heen geworsteld zonder ooit belegerd te worden. De vijanden uit het Zuiden (de Spanjaarden) kwamen nooit, en de gevreesde piraten evenmin.
De muur had echter nog een belangrijke extra functie
Het is de omtrek. Het stelde grenzen, juridische grenzen, het bepaalde waar de stad begon en eindigde en, belangrijker nog, waar de wetten van Amsterdam begonnen en waar ze geen rechtskracht meer hadden. Kortom, Amsterdam had een eigen burgerlijk bestuur dat zijn eigen burgerlijke wetten kon maken en die kon opleggen aan degenen binnen de stadsmuren. De stadsmuur liep langs de Singel, de Kloveniersburgwal en de Geldersekade. De muur, zoals de meeste andere muren van de meeste andere steden uit de 21e eeuw, bestaat niet meer; hij stond de stadsuitbreiding in de weg en moest verdwijnen. Maar twee van de poorten bleven bestaan:
De Sint Antoniuspoort
Het gebouw dat Amsterdammers tegenwoordig kennen als de Waag op de Nieuwmarkt, was in feite een van de drie belangrijkste stadspoorten; de Sint-Antoniuspoort, gebouwd in 1488; van de oorspronkelijke structuur is slechts een deel overgebleven. De andere twee waren de Reguliere Poort en de Haarlemmerpoort.
De Sint-Antoniuspoort aan de oostkant van de stad werd aan de noordkant, aan de havenrand, geflankeerd door de Schreierstoren. Deze hield de wacht over het water van wat nu het IJ heet. Het was geen poort. Het was een verdedigingstoren die er nog steeds staat. Net als de Waag is het nu een restaurant. Het onderste deel van de Munttoren is een ander klein stukje van de stadsmuur dat intact is gebleven.
In 1618 werd de Sint-Antoniuspoort een waag, een plek waar goederen werden gewogen. Handelaren die Amsterdam binnenkwamen, moesten hun goederen daarheen brengen en laten wegen om ze te kunnen verkopen. De stad stelde ook minimumeisen aan de waren en wilde in de handel bekendstaan als een eerlijke en rechtvaardige stad.
Verdedigingstorens
Amsterdam liet torens in de stadsmuren bouwen om de vijand van verre te zien aankomen. De enige die nog overeind staat, is de hierboven kort genoemde Schreierstoren.
Schreiers toren
Deze toren, samen met de andere drie hoofdpoorten, garandeerde eerlijke handel in Amsterdam. Er werden belastingen geheven op goederen die de stad binnenkwamen. Amsterdam was een veel belangrijkere haven dan Rotterdam, en schepen brachten hun goederen van over de hele wereld aan. De stad bloeide op en met de ontdekking en daaropvolgende onderwerping van koloniën werd ze buitengewoon rijk.
De Schreierstoren is ook de plek waar zeelieden afscheid namen van hun vrouwen, kinderen en geliefden. Vandaar de naam Schreier, wat huiler betekent.
Montelbaans toren
Er is nog één toren die genoemd moet worden: de Montelbaanstoren. Het is een oude toren, gebouwd in 1516, maar hij maakte geen deel uit van de oude stadsmuur. Hij had nog een andere functie: de verdediging van een gebied buiten de muur, genaamd Last. Last was een industriegebied van groot belang voor Amsterdam. Uiteindelijk werd de muur uitgebreid en omvatte dit gebied. De Montelbaanstoren werd de belangrijkste uitkijkpost.
Het is voor bedrijven lastig geweest een nieuwe bestemming te vinden voor dit oude monument. Terwijl andere het uitstekend doen als restaurant, doet dit dat niet. Momenteel huisvest het een zwaar gesubsidieerd cultureel centrum.
De stadsmuren zijn nummer 5 in de Canon van Amsterdam.
Nederlands 
English