Pracht en praal, dat wilden de Amsterdamse bestuurders uitstralen toen het oude stadhuis niet meer voldeed. De tachtig jaar durende oorlog met Spanje was eindelijk voorbij, eindelijk vrede en geld in de kas. De inkt van het Verdrag van Munster (de definitieve versie van de oorlog) was dus nog niet droog toen de eerste steen werd gelegd.
Het gebouw moest imposant genoeg zijn, een zekere allure hebben en natuurlijk een zekere omvang hebben, dus moesten er heel wat gebouwen worden gesloopt om ruimte te maken. Het nieuwe stadhuis was in 1655 voltooid. Jacob van Campen was de architect. Het bestuur bestond destijds voornamelijk uit vier burgemeesters. Op het dak staat een beeld van Atlas met een hemelbol op zijn rug. Hij moest de dominante positie van de stad op het gebied van de wereldhandel symboliseren.
Toen Napoleon over Europa heerste en in 1808 zijn broer Lodewijk Napoleon tot koning der Nederlanden benoemde, confisqueerde hij het gebouw, maakte er zijn paleis van en voegde er het balkon aan toe. Het is het enige dat ons nog aan zijn heerschappij herinnert.
Dat, en sommige verhalen, hij was eigenlijk geen slechte heerser, ondanks dat er geen spatje Nederlands bloed in hem zat. Zijn vrouw haatte Amsterdam, haatte het weer en haatte het stadhuis/paleis, hoewel Lodewijk zijn best deed om het naar haar zin te renoveren. Ze vertrok al snel en keerde terug naar Parijs.
Het paleis wordt nu voornamelijk door de koningin gebruikt om buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders te ontvangen. Eenmaal per jaar, in januari, houdt ze een receptie voor alle ambassadeurs en ambassadepersoneel in de stad. Het gebouw bevat schilderijen van Ferdinand Bol en Govaert Flinck. De stad kon het onderhoud van het paleis na Napoleons nederlaag niet meer bekostigen en schonk het daarom aan de staat. In ruil voor deze zeer genereuze gift verleende de staat op zijn beurt Amsterdam het recht zich hoofdstad van het land te noemen.
We mogen dus blij zijn dat het gebouw niet langer het stadhuis is. Anders zou Den Haag niet alleen de zetel van onze regering zijn, maar ook onze hoofdstad.
Het stadhuis op de Dam is raamnummer 17 op de Canon van Amsterdam.
Het Koninklijk Paleis op de Dam is vensternummer 24 van de Canon van Amsterdam.
Nederlands 
English